Agroekoloji, sürdürülebilir tarım ve gıda sistemlerinin tasarımına, yönetimine, ekolojik, sosyal kavramları ve ilkeleri aynı anda uygulayan bütünsel bir yaklaşımdır. Bitkiler, hayvanlar, insanlar ve çevre arasındaki etkileşimleri iyileştirmeyi amaçlarken, aynı zamanda insanların ne yedikleri, yediklerinin nasıl ve nerede üretildiği konusunda seçim yapabilecekleri adil gıda sistemlerine olan ihtiyacı ele alır.
Agroekoloji aynı zamanda bir bilim, bir dizi uygulama ve bir sosyal hareket olarak tanımlanabilir. Son yıllarda bir kavram olarak, tarlalara ve çiftliklere odaklanmaktan tüm tarım ve gıda sistemlerini kapsayacak şekilde genişlemek üzere gelişmiştir.
Artık gıda sistemlerinin üretimden tüketime kadar ekolojik, sosyo kültürel, teknolojik, ekonomik ve politik boyutlarını içeren disiplinlerarası bir alanı temsil etmektedir. Gıda, geçim, sağlık ve doğal kaynakların yönetimine ayrı ayrı bakmak artık mümkün değildir. Bu karmaşık ve birbirine bağlı zorlukların üstesinden gelmek için sistemleri kucaklamak ve bütünsel yaklaşımlarla düşünmek gerekir.
Sürdürülebilir tarım ve gıda sistemleriyle insanlar ve gezegen arasındaki temel bağlantı, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi'nin merkezinde yer alır. İklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybı bağlamında kapsayıcı büyümeyi sağlarken ve gezegenin doğal kaynaklarını sürdürülebilir bir şekilde yönetirken, yoksulluğu sona erdirmek ve açlığı sıfıra indirmek ancak insan haklarına saygılı, bütüncül ve bütünleşmiş yaklaşımlarla mümkün olabilir. Şimdi gelin, agroekoloji hangi sürdürülebilir kalkınma amacına çözüm getiriyor, inceleyelim.
Yoksulluğa son
Agroekoloji, çiftçilerin dış girdilere, sübvansiyonlara ve piyasa fiyatlarındaki oynaklığa olan bağımlılığını azaltarak çiftçi ailelerin geçim kaynaklarını artırmaya yardımcı olur. Yıl boyunca gelir istikrarı sağlayabilir ve tüketicileri üreticilere bağlayabilir. Böylece, güvenli pazarlara erişim sağlandığında pazarlık gücünü iyileştirerek kâr kaybını azaltabilir.
Açlığa son
Agroekoloji çeşitlendirilmiş, esnek ve sürdürülebilir bölgesel üretim sistemlerine bağlı olduğundan, yıl boyunca sağlıklı ve besleyici gıdaların üretimiyle yerel ve çeşitli diyetleri teşvik eder. Agroekolojik uygulamalarla yönetilen çiftlikler ve ekosistemler, kırsalda yoksulluğun azaltılmasına, yerel kalkınmanın desteklenmesine ve toplulukların geçim kaynağına, toplulukların geçim kaynaklarının iyileştirilmesine katkıda bulunan gıda güvenliğinin dört boyutunu, yani bulunabilirlik, erişim, istikrar ve kullanımı geliştirebilir.
Toplumsal cinsiyet eşitliği
Tarımdaki kapitalist gelişmeler toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini yoğunlaştırırken, diğer bir tarafta kadınlar, günlük uygulamalarına yavaş yavaş agroekolojiyi yerleştiriyor. Örneğin bazı kültürlerde, geleneksel olarak erkekler pulluk kullanır, tarlayı sürerdi ve kadınların evde kalıp başka işler yapmaları beklenirdi. Bugün, kültürler değiştikçe, kalkınma politikalarının etkisiyle bu tür roller de değişiyor ve kadınların çiftçilikteki rolleri artıyor.
İnsana yakışır iş ve ekonomik büyüme
Agroekoloji, gençler için yenilikçi çözümler ve insana yakışır istihdam sağlar. Bilgi yoğun, çevre dostu, sosyal sorumluluk sahibi, yenilikçi ve vasıflı iş gücü tarımsal üretime dayanmaktadır. Sürdürülebilir kırsal kalkınma için, aşağıdan yukarıya, tabandan başlayarak insanları ve toplulukları, kendi değişim ajanları olmaları için güçlendirir.
Eşitsizliklerin azaltılması
Agroekoloji; marjinal grupların dahil edilmesini, herkes için kaynaklara adil erişimi ve en savunmasız kişilere odaklanan insan merkezli bir yaklaşımı savunarak gıda hakkının gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Agroekoloji kaynakların kapsayıcı, sorumlu ve şeffaf yönetimini teşvik eder. Özetle, agroekolojik teknolojileri uygulamaya koymak için teknolojik yenilikler, tarım politikalarında değişiklikler ve sosyoekonomik değişiklikler gerekir.
Ancak kaynaklar, insanlar ve çevreleri arasındaki karmaşık ve uzun vadeli etkileşimler daha derinden anlaşılmalıdır. Bu anlayışa ulaşmak için de, tarımın hem ekolojik bir sistem hem de insan egemen bir sosyo ekonomik sistem olarak kavranması gerekir.
İklim eylemi
Agroekoloji, iklim krizi ve stres faktörleri karşısında tarım ve gıda sistemlerini korumaya, eski haline getirmeye ve iyileştirmeye yardımcı olur. Çeşitli agroekolojik sistemler, daha fazla karbon tutulmasını teşvik edebilir ve iklim değişikliğini hafifletmek adına çözümler sağlayabilir.
Karasal yaşam
Bütünleşmiş agroekolojik yaklaşımlar, gıda güvenliği, dayanıklılık ve sürdürülebilir geçim kaynakları üzerinde yayılma etkisiyle özellikle kurak alanlardaki bozulmuş toprakların yenilenmesi dahil olmak üzere doğal işlevleri sürdürür ve geliştirir. Hayvan entegrasyon sistemleri ve tarımsal ormancılık sistemleri gibi çeşitli agroekolojik sistemler üretkenliği sürdürürken, haşere kontrolü, tozlaşma, toprak sağlığı ve erozyon kontrolü gibi ekosistem faydalarından yararlanır.