Finansal Planlama

Finansal planlama; bir firmanın -mali tablolarının kullanımıyla- mali olarak zayıf ve güçlü olduğu yanlarını ortaya koyma çalışmasıdır.

Finansal planlama yaparak yatırım değerinin en üst seviyelere çıkarılmasına yardımcı olacak kararlara ulaşmak mümkündür. Finansal planlama yapabilmek için kullanılabilecek araçlar sözkonusudur. Bu araçlar;

• Bilanço ve gelir (kar-zarar) tablosu
• Oran analizi
• Gelecekteki karlılığı hesaplama metodu için kullanılan proforma gelir tablosu
• Bir firmanın tüm maliyetlerini karşılayabilmek için yapması gereken satış seviyesini hesap etmeye yarayan başabaş noktası analizi
• Bütçe olarak da bilinen nakit akış analizi
• Firmanın faaliyetlerini devam ettirebilmesi için ihtiyaç duyduğu sermayenin elde edebileceği kaynak alternatifleri

Bilanço ve gelir tablolarının hazırlanması, analiz edilmesi başarılı bir finansal planlama için en elzem noktalardır. Ancak bu iki kavramın önemini kesinlikle kabul etmekle beraber bu dokümanda daha çok "oran analizi" üzerinde durmak isteriz. Oran analizi, bir firmanın performansını ve bu performansın sektöründeki diğer kuruluşlarla karşılaştırılması imkanını verir. Aşağıda temel olarak kullanılan oranlarla ilgili genel bir bilgilendirme mevcuttur. Bu oranlar nakit durumu için kullanılır.

Cari oran; en çok kullanılan oranlardandır. Güvenli bir marj dahilinde kısa vadeli borçların kısa vadeli varlıklarla karşılanıp karşılanmayacağını analiz eder. Şu formülle bulunur:

Cari Oran= Toplam kısa vadeli aktifler / Toplam kısa vadeli borçlar

• Sektörel özellikler, işin tipik özellikleri gibi kriterlere göre değişkenlik arz etse de kabul edilebilir bir standartta bu oranın 1'in altına düşmemesi gerekir.
• Asit test oranı; cari oran gibi bir firmanın likidite durumunu ölçümlemekte kullanılır. Aşağıdaki formülle hesap edilir:

Asit - Test oranı= Toplam Kısa Vadeli Varlıklar - Stoklar / Toplam Kısa Vadeli Borçlar

• Alacak Devir Hızı; bir firmanın alacaklarının tahsilindeki performansı gösterir. Alacaklar belirli bir hızla tahsil edilemiyorsa firmanın likidite durumu zarar görebilir. Aşağıdaki formülün kullanılması ile bulunur:

Günlük kredili satışlar: Bir yılda toplam kredili satışlar/365

Alacakların devir hızı= Toplam alacaklar / Günlük kredili satışlar

Firmaların faaliyetlerinin durdurulmasının arkasında yatan faktörlerin başında kötü yönetim de gelmektedir. Kötü yönetim, yönetim tarafından iyi bir planlama yapılmaması anlamını da gelir. Genellikle firma sahipleri ve/veya yöneticilerinin ürün ve hizmet satışı ve bedellerinin tahsilatı gibi günlük işlerle uğraşmak zorunda kaldıkları bir gerçektir. Planlama gibi bakış açısı sağlayacak unsurların geliştirilmesinde yeteri kadar zaman bulunmamaktadır. Bu koşullara rağmen yöneticiler

• Ne yapmalıyım?
• Nasıl yapmalıyım?
• Başarıyı nasıl sağlamayalım?

gibi soruları kendilerine sorması gerekir. Başarı için planlamaya odaklanmak gerekir. Kısa vadeli planlama genel olarak kâr planlaması ile birlikte bütçelemeyi içermektedir. Uzun vadeli planlama ise üç ile beş yıl arasındaki vadelerde, daha çok stratejik hedefleri, satışların artırılması ve karlılığın sürdürülmesi şeklindeki hedefleri kapsar. Kısa vadeli planlamanın ayda bir kez ve gelecek bir yılı kapsayacak biçimde hazırlanması tavsiye edilmektedir. Kısa vadeli planlamada kullanılan finansal araçlar proforma gelir tablosu ve nakit akış bütçesidir.

Uzun Vadeli Planlama

Bu alanda ilk akla gelen soru; İşimi etkileyecek o kadar çok değişken varken 3-5 yıl vadeli bir planlamayı nasıl yapabilirim? olacaktır. Özellikle ülkemiz koşullarında bu sorununun geçerliliği tartışma götürmez. Bu kabule rağmen, çeşitli finansal araçların hesaplarda kullanılması yöntemiyle işinizin kontrolünü, büyüme potansiyeli için gereken temel unsurları elde tutmayı başarma ihtimali az değildir. Bunun için yapılması gerekenleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

• Öncelikle ulaşılabilecek boyutta bir büyüme oranı belirleyiniz
• Hedeflenen büyüme rakamına ulaşabilmek için proforma gelir tablosu ve nakit akış bütçesi araçlarını kullanarak, ihtiyaç duyacağınız sermaye tutarını tespit edebilirsiniz
• Büyümenin sağlanabilmesi için ihtiyaç duyulan mali kaynağı geçmiş dönemlerde elde edilen kârlar veya borçlanma şeklinde temin edilebilirsiniz
• Alacakların, stokların, maddi duran varlıkların ve faaliyet giderlerinin finansmanı için varolan sermaye miktarının üzerinde bir büyümenin gerçekleşmesi durumunda, borçların ödenmesinde sorunlar yaşanabilir. Ve bu durum işin yavaşlamasına hatta durması noktasına kadar gidebilir.
• Böyle bir durumla karşılaşmamanın en güvenli yolu büyümenin kontrol edilmesidir.
• Böyle bir kontrolün gerçekleştirilmesinde en önde duran ihtiyaç ise; geçmiş dönemin mali performansının iyi analizi ve gelecekle ilgili ihtiyaçların doğru tespit edilmesidir.
• Firmaların sıklıkla hızlı büyüdükleri ve bu büyümeyi finanse edebilecek nakdi de faaliyetlerinden elde edemedikleri görünmektedir. Tahmin edilen büyüme düzeyine ulaşılmasında sorunların yaşanması durumunda, işletme yöneticisinin ya ek çalışma sermayesi için borçlanmaya ya da faaliyetlerinden elde ettiği nakdin yetebildiği büyüme miktarına ulaşabilmek için büyümeyi yavaşlatmasına ihtiyaç vardır. Finansman ihtiyacını karşılama, zaman gerektiren bir süreçtir. Bu nedenle işletmenin çalışmasını aksatmamak amacıyla finansman ihtiyacının ne zaman ve ne miktarda doğacağını önceden tahmin etmeye çalışmalıdır.

Etkin Bir Uzun Vadeli Planlama Yapabilmek İçin Aşağıdaki Adımların Takip Edilmesi Gerekir

• İşyeri sahipleri için; kişisel hedeflerinizi belirleyin. Hangi yaşta ne kadar birikiminiz olmasını istiyorsunuz. Bunu tespit edin. Ve bu hedefi geçmişte işletmenizden elde ettiğiniz ve ileride etmeniz muhtemel birikimle karşılaştırın. Bu sonuç, her iki tarafta da belirlediğiniz hedeflerin birbiriyle uyumlarının belirlenmesinde yardımcı olacaktır.
• Büyüme oranları, yatırımın geri dönüşü, işinizin takip edeceği yol ve yön gibi hedef ve amaçları belirleyin. Bu hedefleri rakamlarla ifade edin. Örneğin, satışların her yıl yüzde 10, karın her yıl yüzde 2-3, yatırımın geri dönüş oranının yılda yüzde 9-10 seviyelerinin altında olmaması gibi. (Rakamlar tamamıyla örnekleme amaçlı verilmiştir).
• Hedef ve amaçlarınıza ulaşabileceğiniz uzun vadeli planlar geliştirin. İşinizin güçlü ve zayıf olduğu yanları belirleyin. Hedeflerinize ulaşmakta iç ve dış faktörlerin sizi nasıl etkileyeceğini analiz edin.
• İşinizin üzerinde hareket edeceği yön için; fiyatlama stratejileri, pazar potansiyeli, rekabet koşulları, borçlanma maliyeti ve sermaye maliyeti gibi parametreleri analiz ederek strateji geliştirin.
• Gelecek üç-beş yıllık dönem için satışlarınızı, gider tahminlerinizi gerçekleştirerek, bu tahminlere ulaşabileceğiniz mali, insan kaynakları ve fiziksel ihtiyaçlarınızı belirleyin.
• İşletmenizin verimliliğini ve karlılığını artırabilecek yöntemler için operasyonlarınızı, ürün ve hizmet gamınızı ve yeni pazar fırsatlarını gözden geçirin.
• Planlarınızı gözden geçirin. Mali tablolarınızı belirli dönemlerde gözden geçirerek kısa ve uzun vadeli planlarınızdaki hedeflerinize ne kadar ulaştığınızı değerlendirin. Karşılaştığınız sonuçları içinde bulunduğunuz sektördeki göstergelerle karşılaştırın. Performansınızın zayıf olduğu noktaları belirleyin. Planlarınızı değiştirmekten korkmayın. Planlama süreklilik ister.